Fahamu Jinsi Wavuvi wa Mwalo wa Kayenze Ndogo ilemela Mwanza Wanavyotumia Solar Kukausha Dagaa Kwa Kutumia Solar Dryer

 

Na Emmanuel Chibasa

Katika mwalo wa Kayenze ndogo, wilaya ya Ilemela, jijini Mwanza, wavuvi na wafanyabiashara wa dagaa sasa wanashuhudia mabadiliko makubwa kupitia teknolojia ya kisasa ya nishati ya jua, inayotumika kukausha dagaa. Mradi huu, unaoendeshwa na kampuni ya Millennium Engineers, umeleta matumaini mapya kwa sekta ya uvuvi kwa kuwawezesha wavuvi kukausha dagaa kwa ubora unaokidhi viwango vya soko la ndani na nje ya nchi.

Kwa Nini Teknolojia Hii ni Muhimu?

Teknolojia mpya ya ukaushaji dagaa kwa kutumia mitambo ya nishati ya jua ni muhimu kutokana na kutajwa kuwa suluhisho la kukabiliana na changamoto ya upotevu na uchakataji wa dagaa zenye ubora na hivyo kuongeza tija kwa wavuvi na wachuuzi katika ziwa victoria.

Wavuvi na wafanyabiashara ya dagaa wanasema, Kabla ya mradi huo, wailikua wakianika dagaa kwenye mchanga au kwenye vichanja vya miti kando ya ziwa Victoria na njia hizi za jadi zilikuwa na changamoto kadhaa, zikiwemo kuathiri usafi wa dagaa, kuvutia uchafu na wadudu, na kusababisha upotevu wa dagaa kutokana na hali ya hewa isiyotabirika. Teknolojia ya nishati ya jua imebadilisha hali hiyo kwa kuwezesha dagaa kukauka kwa usafi na haraka, na hivyo kuongeza thamani ya bidhaa.

Agness Selestine ni mmoja wa wafanyabiashara wa dagaa, amesema ukaushaji kwa kutumia nishati ya jua umewapunguzia changamoto nyingi, hasa wakati wa mvua.

“Dagaa sasa zinakauka haraka na zikiwa safi zaidi, tofauti na ilivyokuwa kwa kukausha kwenye mchanga."

Naye Latifa Buchoji  kwa upande wake anasema teknolojia hiyo mpya imewapa uhakika wa ubora wa dagaa, ambao unakubalika zaidi kwenye masoko hata ya nje hivyo ni mkombozi kwa biashara yao.

Madhara ya Kunianika Dagaa kwenye Mchanga

Dagaa, ni chakula maarufu duniani  na wanatajwa kuwa na faida nyingi katika mwili wa binadamu ikiwa ni pamoja na kuongeza  faida kwa chakula cha usawa, kwa kuwa ni chini ya mafuta yaliyojaa na kalori, lakini juu ya protini. Pia hutoa safu nzuri ya vitamini na madini lakini wataalam wa lishe wanasema kuna madhara kadhaa kwa binadamu endapo dagaa wataanikwa katika mchanga na sehemu isiyo salama ambayo ni pamoja na;

 Hatari ya Uchafuzi: Kuwaanika dagaa moja kwa moja kwenye mchanga huwafanya wachafuke na kupata vumbi, bakteria, na uchafu mwingine ambao unaweza kusababisha magonjwa ya njia ya chakula.

Vimelea vya Magonjwa: Mchanga una bakteria na vimelea vinavyoweza kusababisha maambukizi ya magonjwa kama vile kuhara, kipindupindu, na magonjwa mengine ya tumbo. Dagaa walioanikwa chini wanaweza kuwa na vimelea hawa hatari kwa afya.

Sumu na Kemikali: Mchanga unaweza kuwa na sumu au kemikali kutoka kwenye mazingira yanayozunguka, ambazo zinaweza kupenya kwenye dagaa. Hii inahatarisha afya kwa muda mrefu iwapo dagaa walio na sumu hizi wataliwa mara kwa mara.

Ubora wa Chini wa Lishe: Dagaa walioanikwa chini wanaweza kupoteza baadhi ya virutubisho muhimu kutokana na kuathirika na vumbi na jua kali moja kwa moja, hivyo kupunguza thamani ya lishe ya dagaa hao.

Harufu na Ladha Mbaya: Dagaa walioanikwa kwenye mchanga wanaweza kupata harufu na ladha ya vumbi, hali ambayo inawafanya wasiwe na ladha nzuri na kuvutia kwa walaji.

Jinsi Mradi Huu Unavyofanya Kazi

Kwa mujibu wa mtaalamu wa nishati ya jua kutoka Millennium Engineers Mhandisi Wistone Nnko anesema kabla ya kuanzisha mradi huo wafanya biashara na wavuvi walikua wanaanika dagaa katika mchanga au katika vichanja na walikua wakitumia muda mrefu katika kazi hiyo.

“Mradi wetu umekuja kuleta mapinduzi katika sekta ya uvuvi ziwa Victoria, ambapo wavuvi walikua wanakabiliwa na changamoto mbambali ikiwa ni pamoja nyenzo za uvuvi wakati wa usiku walikua wanatumia karabai ambazo sio rafiki kwa mazingira, lakini pia katika eneo la ukaushaji, ambapo walikua wanafanya kazi katika eneo ambalo sio salama na walikua wanatumia masaa nane hadi kumi kwa siku.

Tumeleta teknolojia  ya kisasa yanayotumia solar kukausha dagaa, ambapo wakina mama baada ya kununua dagaa kwa wavuvi wanaleta hapa kiwandani, wakileta tunazipima na kuzifanyia usafi kisha tunaanza na kuziweka kwenye dryer  ambayo inatumia masaa matatu tu kukausha dagaa, mradi wetu umekuja kuongeza ubora wa mazao ambayo yanatokana na dagaa na kufikia vigezo vya kimataifa ili watu wanaofanya kazi kwenye hii sekta wanufaike na wanachokifanya” Amesema Mhandisi Wistone

Uwekezaji katika Taa za Sola kwa Mavuno Bora

Mbali na kukausha dagaa, mradi huu pia unalenga kuzalisha na kusambaza taa za sola zenye mwanga wa kutosha kwa ajili ya shughuli za uvuvi. Taa hizi zinaweza kuchochea mavuno bora kwa wavuvi wa dagaa na hivyo kusaidia kuboresha maisha yao.

Frank Faustine ni miongoni mwa wavuvi katika mwalo wa Kayenze Ndogo anasema tangu ameanza kutumia taa za solar amekua akivua dagaa wengi tofauti na alivyokua anatumia taa za karabai huku Mhandi Wistone akieleza jinsi teknolojia hiyo inavyoweza kusaidia wavuvi kutatua changamoto katika mialo tofauti ndani ya ziwa Victoria pamoja na kuwasaidia wafanyabiashara na wavuvi kutafuta masoko ya kimataifa ili waweze kupata faida zaidi.

"Taa za sola zinatoa mwanga wa kutosha unaosaidia kuvutia dagaa kwa wingi na kuokoa gharama za mafuta. Pia, zinatusaidia kuepuka uchafuzi wa mazingira unaotokana na matumizi ya taa za karabai na betri za asidi, ambazo ni hatari kwa viumbe hai," amesema Frank.

Changamoto Zinazowakabili Wavuvi wa Dagaa

Licha ya mafanikio haya, bado kuna changamoto katika mialo mingine ya Ziwa Victoria kama vile mwalo wa Busekera huko Musoma Vijijini na mwalo wa Makoko wilaya ya Musoma Mjini. Katika maeneo haya, wavuvi bado hutegemea kukausha dagaa kwa njia za jadi kwa kutumia mchanga au vichanja, hali inayosababisha hasara kubwa kutokana na uchafu na hali ya hewa isiyotabirika. Ukosefu wa teknolojia hii husababisha dagaa kushindwa kufikia viwango vya usafi vinavyohitajika kwenye soko la kimataifa, hivyo kuathiri biashara.

Faida za Kuendeleza Teknolojia Katika Maeneo Mengine

Ni dhahiri kuwa uwekezaji katika teknolojia ya nishati ya jua unaweza kuboresha hali ya mialo mingine kama Busekera wilaya ya musoma vijijini na Makoko uliopo katika manispaa ya Musoma. Kwa kutumia teknolojia hii, wavuvi wataweza kuboresha ubora wa bidhaa zao, kupunguza upotevu wa dagaa, na kuongeza thamani ya biashara zao, hivyo kufikia masoko ya kitaifa na kimataifa kwa urahisi zaidi.

Wito kwa Serikali na Wadau wa Maendeleo

Mafanikio ya teknolojia hii yanaonyesha kuwa uwekezaji katika nishati safi na rafiki kwa mazingira una umuhimu mkubwa katika sekta ya uvuvi. Mhandisi Wistone Nnko anatoa wito kwa serikali kutoa ruzuku ili kurahisisha upatikanaji wa vifaa vya nishati ya umeme jua kwa gharama nafuu kwa  wavuvu na wafanyabiashara katika sekta ya uvuvi.

“Naamini kwamba serikali ina malengo mazuri sana kwa sasa na baadae, teknolojia hizi ambazo zinakuja kutatua changamoto katika sekta ya uvuvi naiomba serikali itoe ruzuku ili tunaponunua vifaa kutoka nje ya nchi visitozwe kodi pale bandarini kwa kufanya hivyo tutavipata kwa bei ambayo ni rafiki lakini pia sisi pia tutakapo vipeleka kwa walengwa wa mwisho pia watavipata kwa gharama ambayo ni nafuu.

Sekta ya uvuvi inazalisha fedha nyingi lakini ni fedha ambazo zinakuja taratibu taratibu kwa hivyo unapomkuta mvuvi wa kawaida ukamwambia atoe kiasi flani kikubwa cha fedha anakua hana kwa wakati huo lakini ni sekta ambayo inatoa ajira kwa watu wengi na ni sekta ambayo vijana wapo wengi sana, Kwaio naiomba serikali ishirikiane na wadau kama sisi ili kutatua changamoto tunazopata katika kuagiza vifaa” Amesema Wistone.

Tunatoa mwito kwa makampuni, taasisi za maendeleo, na serikali kuwekeza katika miradi kama hii ili kuwasaidia wavuvi wa dagaa wa Ziwa Victoria kufaidika na rasilimali za ziwa kwa njia endelevu.

Kampuni ya Millenium Engineers ya jijini mwanza inatekeleza mradi huo wa matumizi ya nishati ya juakwa ajili ya kukaushia dagaa pamoja na taa za solar kwa ajili ya kuvulia dagaa katika mwalo wa kayenze ndogo na wilayani Ilemela ambapo serikali kupitia wakala wa nishati vijijini (REA) ikichangia asilimia 30 (milioni 560) ya utekelezaji wa wa mradi huo.ili kuhimiza matumizi ya nishati safi na salama katika kuinua uchumi wa wananchi na taifa

Mkurugenzi wa teknolojia ya nishati Jadidifu wakala wa nishati vijijini(REA), Mhandisi Advera Mwijage alisema serikali imechangia Fedha Kwa ajili ya Kutekeleza Mradi huo Ili kuhimiza matumizi ya nishati safi na salama Katika Kuinua Uchumi wa Wananchi na Taifa huku akitoa wito Kwa wawekezaji wengine kuwekeza Katika Sekta hiyo Katika maeneo mengine hapa nchini

Kwa mujibu wa wizara ya Mifugo na Uvuvi katika mwaka 2023/2024, Sekta ya Uvuvi imeendelea kuwa miongoni mwa Sekta muhimu za kiuchumi nchini zinazochangia katika Pato la Taifa. Sekta ya Uvuvi inajumuisha shughuli za uvuvi katika maji ya asili, ukuzaji viumbe maji na uhifadhi wa bahari na maeneo tengefu. Katika mwaka 2022, Sekta ya Uvuvi ilikua kwa asilimia 1.9 na ilichangia asilimia 1.8 katika Pato la Taifa.

Aidha, Sekta inatoa ajira kwa watanzania zaidi ya milioni 6.0 pamoja na ajira za moja kwa moja kwa wavuvi 198,475 na wakuzaji viumbe maji 35,986. Uzalishaji uliofanywa na waajiriwa hawa  umewezesha familia kupata kipato pamoja na kuongeza usalama wa chakula na lishe ambapo Sekta huchangia 46 asilimia 30 ya protini inayotokana na wanyama. Pia,inakadiriwa kwamba, kwa wastani, kila mtanzania anakula kiasi cha kilo 7.9 kwa mtu kwa mwaka.

 

Picha ya mfanyabiashara ya dagaa Katika mwalo wa Kayenze ndogo Latifa Buchoji Akikausha Dagaa Kwenye Mtambo wa Ukaushaji Dagaa Kwa Kutumia Solar.

Picha ya mfanyabiashara ya dagaa Katika mwalo wa Kayenze ndogo Agness Selestine Akikausha Dagaa Kwenye Mtambo wa Ukaushaji Dagaa Kwa Kutumia Solar.

Picha ya dagaa baada ya kuvuliwa Ziwa Victoria wakiwa wameanikwa chini kwa ajili ya ukaushaji kwa jua

Picha ya Mtaalam wa nishati y umeme jua kutoka katika kampuni ya Millenium Engineers, Mhandisi Wiston Nnko Akizungumza na Mwandishi wa George Marato Tv akieleza jinsi teknolojia ya ukaushaji wa dagaa kwa kutumia Solar inavyofanya kazi pamoja na kueleza jinsi mradi huo unavyosaidia kutatua changamoto katika sekta ya uvuvi

Picha ya wavuvi wa dagaa wakiwa wanatoa taa za Solar katika mtumbwi kwa ajili ya kuchajiwa katika kampuni ya Millenium Engineers baada ya kuzitumia kuvua dagaa

Picha ya Solar Dryer inayotumiwa na wavuvi na wafanyabiashara wa mwalo wa Kayenze ndogo katika wilaya ya ilemela jijini Mwanza kupitia mradi unaotekelezwa na kampuni ya Millenium Engineers ya jijini Mwanza

Mkurugenzi Mkuu wa kampuni ya Millenium Engineers, Mhandisi Diana Mbogo akiwa katika Mtambo wa kuchaji taa za Solar zinazotumiwa na wavuvi kuvua dagaa Ziwa Victoria